Duitsland wil met de grenscontroles het aantal mensen dat illegaal het land binnenkomt terugdringen. De tijdelijke maatregel, die voor zes maanden geldt, is volgens minister Faeser noodzakelijk om de binnenlandse veiligheid te beschermen tegen dreigingen zoals grensoverschrijdende criminaliteit en islamistisch extremisme. De dodelijke steekpartij in Solingen wordt als een belangrijke aanleiding genoemd voor de verscherpte maatregelen.

Buurlanden, waaronder Nederland, hebben bezorgd gereageerd. Transportorganisaties zoals Transport en Logistiek Nederland (TLN) vrezen lange wachttijden aan de grens, wat de handel flink kan verstoren. Tijdens eerdere grenscontroles, zoals tijdens de coronapandemie en het Europees Kampioenschap voetbal, leidde dit tot hogere kosten voor de sector. TLN benadrukt dat de controles in strijd lijken met het vrije verkeer van goederen zoals vastgelegd in het Schengenakkoord.

Nederlandse asielminister Marjolein Faber (PVV) uitte begrip voor de Duitse maatregelen, maar eist wel duidelijkheid over hoe de controles worden uitgevoerd en wat de impact zal zijn op het grensverkeer. Volgens haar woordvoerder moet worden voorkomen dat files en stilstaand handelsverkeer ontstaan door de invoering van de controles. De minister heeft aangegeven samen met haar Duitse collega te willen optrekken om de Europese migratieregels verder aan te scherpen.

Naast de economische impact van de grenscontroles, speelt de vraag naar bevoegdheden ook een belangrijke rol. Oppositiepartijen in Duitsland stellen dat de beslissing over grenscontroles bij de landelijke overheid ligt, en niet bij de gemeente. Toch benadrukt Faeser dat de Duitse plannen in lijn zijn met de Europese wetgeving en dat de Europese Commissie hierover is geïnformeerd.

De grenscontroles volgen op een stijging van het aantal asielaanvragen en illegale grensoverschrijdingen in Duitsland. Ook de Duitse oppositie, onder leiding van CDU/CSU, drong al langer aan op strengere maatregelen om migratie te beheersen. Het debat rond grenscontroles is hiermee weer opgelaaid, vooral na de recente steekpartij in Solingen, waarbij de verdachte een Syrische asielzoeker was.

Oostenrijk heeft inmiddels aangegeven tegen de striktere Duitse grenscontroles te zijn. De Oostenrijkse minister van Binnenlandse Zaken, Gerhard Karner, waarschuwde dat zij geen migranten zal accepteren die door Duitsland worden teruggestuurd zonder de juiste procedure.

Met de invoering van deze tijdelijke grenscontroles staat de balans tussen nationale veiligheid en economisch verkeer opnieuw onder druk in Europa.