Wat is netcongestie nou eigenlijk?
Netcongestie verwijst naar de situatie waarin het elektriciteitsnet overbelast raakt, wat kan leiden tot problemen zoals overspanning, onderspanning en overbelasting. Brandligt legt uit: "De term netcongestie bedoelen we drie verschillende dingen mee. Overspanning op het net wil zeggen dat het voltage te hoog wordt, en onderspanning dat het voltage te laag wordt. Beide kunnen apparatuur beschadigen of uitval veroorzaken. Overbelasting is wanneer er langdurig te veel stroom gevraagd wordt, hierdoor bestaat de kans dat het net te warm wordt en uiteindelijk kapot kan gaan."

Hij voegt eraan toe: "Overspanning wordt vaak veroorzaakt door te veel teruglevering van stroom, bijvoorbeeld door zonnepanelen. Onderspanning gebeurt wanneer er op korte tijd te veel stroom gevraagd wordt, zoals tijdens piekuren. Overbelasting zou potentieel een transformatorhuisje kunnen doen 'opblazen', waardoor een wijk uren of zelfs dagen zonder stroom kan zitten."

Oorzaken van netcongestie
De oorzaken van netcongestie zijn divers. Brandligt wijst naar de oorsprong van het probleem: "Eigenlijk de diepste oorzaak is dat er in de afgelopen honderd jaar een stroomnet is aangelegd dat zo ontworpen is om stroom van een centrale locatie waar het wordt opgewekt naar kleinverbruikers te brengen." Het traditionele systeem, waarbij stroom eenrichtingsverkeer was van centrale opwekking naar consumenten, is verouderd nu er steeds meer decentrale opwekking plaatsvindt, zoals zonnepanelen bij particulieren. "Daar is het stroomnet eigenlijk nooit voor bedoeld geweest."

Daarnaast speelt de snelle elektrificatie een grote rol. "Dat heeft te maken met elektrische auto's, maar lang niet alleen. Het heeft ook te maken met elektrisch koken, warmtepompen, en andere zaken die meer elektrisch worden. De vraag naar stroom groeit veel sneller dan het stroomnet kan worden uitgebreid."

Regionale verschillen en aanpak
Netcongestie is niet overal in Nederland even problematisch. "Op heel veel plekken gaat het niet mis," legt Brandligt uit. Echter, in dichtbevolkte stedelijke gebieden zoals Utrecht, waar de vraag naar elektrische laadpalen hoog is, ontstaan wel problemen. "Om dit soort problematiek tegen te gaan zal het stroomnet moeten worden verzwaard, dit verzwaren kost wel tijd.” Brandligt noemt ook de noodzaak van efficiënter gebruik van het bestaande netwerk.

Oplossingen: technologie en gedragsverandering
Een van de belangrijkste oplossingen voor netcongestie is het verzwaren van het laagspanningsnet. Daarnaast is gedragsverandering bij consumenten essentieel. "Het is goed om te beseffen dat het stroomnet bestaat uit verschillende delen. Een hoogspanningsnet, een middenspanningsnet en een laagspanningsnet, deze zijn allemaal met elkaar verbonden." Voor consumenten betekent dit bijvoorbeeld dat ze flexibeler moeten omgaan met het opladen van elektrische auto's en het gebruik van andere elektrische apparaten. Denk hierbij aan het wassen op momenten dat er minder stroom wordt verbruikt en het ‘s nachts opladen van je auto. 

Een innovatieve oplossing ligt in het slim gebruik van software en technologie. "In de toekomst zal het meer zo zijn als auto's ook meer bidirectioneel kunnen laden, auto’s zullen dan ook terug kunnen leveren aan het stroomnet." Dit zou betekenen dat auto's als batterijen kunnen fungeren die energie teruggeven aan het netwerk, waardoor pieken beter beheerd kunnen worden. Op deze manier is het mogelijk om overbelasting te voorkomen. 

Blik op de toekomst
Brandligt is hoopvol maar realistisch over de toekomst van het Nederlandse stroomnet. "Ik denk dat het uiteindelijk goed gaat komen, maar daar is nog wel wat voor nodig. Als we ongebreideld doorgaan zoals het nu gaat, dan zal het vroeg of laat een keer misgaan."

De rol van bedrijven en consumenten is cruciaal in dit proces. Door bewustwording en gedragsaanpassing kunnen pieken in het stroomverbruik verminderd worden. Daarnaast moeten beleidsmaatregelen en technologische innovaties hand in hand gaan om de doelstellingen voor 2050 te halen, aldus Brandligt.

Het is duidelijk dat Nederland voor een enorme uitdaging staat als het gaat om het stroomnetwerk. Maar met de juiste maatregelen, innovaties en een gedeelde inspanning van zowel de overheid, bedrijven als consumenten, kan deze uitdaging worden overwonnen. "Het is een grote opgave, maar het kan gewoon", concludeert Brandligt.