In onze drang om fossiele brandstoffen te vervangen, groeit de vraag naar hernieuwbare energiebronnen zoals zonnepanelen, windturbines en vooral elektrische voertuigen. Deze technologieën vereisen specifieke grondstoffen, en een van de meest essentiële hiervan is nikkel. Dit metaal is cruciaal voor de productie van batterijen die de energiedichtheid en opslagcapaciteit van elektrische auto's verhogen, waardoor ze langer kunnen rijden op één enkele lading.

Tesla en de cruciale rol van nikkel
Nikkel is essentieel in lithium-ion batterijen, die worden gebruikt in elektrische en hybride voertuigen. Tesla's CEO Elon Musk benadrukt dat nikkel zelfs belangrijker is dan lithium voor batterijen. Dit komt doordat nikkel de energiedichtheid van batterijen verhoogt, waardoor auto's langere afstanden kunnen afleggen. Het Internationaal Energieagentschap voorspelt dat de vraag naar nikkel tegen 2040 veertig keer zo groot zal zijn als nu, omdat elektrische voertuigen steeds populairder worden.

Indonesië als nikkelleverancier
Indonesië is momenteel de grootste producent van nikkel ter wereld, goed voor meer dan de helft van het wereldwijde aanbod. Vroeger exporteerde Indonesië de meeste van zijn ruwe nikkel naar China voor raffinage. Maar sinds 2014 heeft Indonesië exportbeperkingen ingevoerd en sinds 2020 is de export van ruwe nikkel helemaal verboden. Dit beleid, geïnitieerd door voormalig president Joko Widodo, is bedoeld om de binnenlandse economie te stimuleren door lokale raffinage en productie te bevorderen.

De downstream policy en de impact op de bevolking
Hoewel deze downstream policy economische voordelen kan bieden, blijft de vraag of deze werkelijk ten goede komt aan de lokale bevolking. Investeringen van buitenlandse bedrijven, voornamelijk uit China, hebben geleid tot de bouw van meerdere nikkel-smelterijen, met als grootste complex het Indonesia Industrial Park (IMIP) op Sulawesi. Hier werken duizenden arbeiders onder vaak erbarmelijke omstandigheden.

Volgens Irina Patrahau, strategisch analist bij het Haags Centrum voor Strategische Studies, kan de economische diversificatie door nikkel positief zijn, maar alleen als het gepaard gaat met investeringen in sterke instituties en eerlijke verdeling van inkomsten. Zonder deze maatregelen kan de ongelijkheid toenemen en profiteren slechts enkelen van de opbrengsten, terwijl de meerderheid lijdt onder de negatieve gevolgen.

Milieu- en sociale problemen
De mijnbouwactiviteiten hebben geleid tot grootschalige ontbossing en vervuiling van waterwegen, met desastreuze gevolgen voor gemeenschappen zoals de Bajau, traditionele zeenomaden. Door de vervuiling van hun leefgebied verliezen zij hun levensonderhoud en zijn ze gedwongen hun manier van leven aan te passen. Daarnaast zijn de arbeidsomstandigheden in de mijnen en smelterijen vaak slecht, met lange werktijden, slechte huisvesting en gevaarlijke werkomstandigheden.

Energieparadox
Hoewel Indonesië wil overstappen op hernieuwbare energie, vereist de raffinage van nikkel veel energie, wat heeft geleid tot de bouw van nieuwe kolencentrales. Dit zorgt voor een paradoxale situatie waarin de CO2-uitstoot toeneemt, ondanks de inspanningen om duurzame energie te bevorderen.

De roep om groene nikkel
Er is een groeiende vraag naar 'groene' nikkel, dat op een milieuvriendelijkere manier wordt gewonnen. Australische mijnbouwbedrijven hebben de London Metal Exchange gevraagd om een aparte markt voor dit duurzame nikkel te creëren. Hoewel dit de kosten kan verhogen, kan het ook leiden tot betere arbeidsomstandigheden en minder milieuschade.

Bron: VPRO